История польского гимна
У гимна история не менее долгая, чем у флага и герба Польши. Речь Посполитая исчезла с политической карты Европы в результате третьего раздела Речи Посполитой в 1795 году, осуществлённого Российской империей, Пруссией и Австрийской империей.
В 1797 году генерал-поручик князь Ян Генрик Домбровский с позволения Наполеона Бонапарта создал в Италии из вынуждено покинувших родину вследствие раздела Речи Посполитой
Польские легионы, которые, по замыслу Домбровского, должны были вторгнуться в Польшу и вновь отвоевать независимость. Впервые песня была исполнена 20 июля войсковым оркестром в ритме мазурки на польскую народную мелодию.
Ян Домбровски
Песня легионеров была написана Выбицким в городе Реджо-Нелл-Эмилия возле Болоньи в Италии в период с 16 по 19 июля 1797 года и впервые был опубликован через несколько дней, 20 июля.
Невинная песня очень быстро завоевала признание среди поляков, сражающихся по всей Европе, в последующие годы ее пели во время всех великих исторических событий, чрезвычайно важный для польской нации. Изначально его исполняли в ритме мазурки на народную мелодию, и именно в таком исполнении песню признали гимном Польши.
Песня стала гимном Ноябрьского (1830 г.) и Январского (1863 г.) восстания.
26 февраля 1927 года «Марш Домбровского» стал государственным гимном Польши.
Малоизвестные факты о польском гимне
Во многих источниках можно прочитать, что слова придумал Юзеф Выбицкий, друг генерала Домбровского. Это не совсем корректное утверждение, поскольку известный писатель, историк, юрист и дипломат был автором военной «Песни Польских легионов в Италии», которая после ряда поправок в 1927 году стала гимном Польши.
До этого момента популярная «Песнь Польских легионов в Италии» более ста лет жила своей жизнью. Поляки по-разному ее пели, меняли слова, дописывали новые четверостишия. Сегодня известно более ста ее версий.
Музыкальная композиция, в которой изначально было шесть куплетов, в некоторых интерпретациях стала 10-ти, 12-ти или даже 14-куплетным произведением. В гимне Польши их всего четыре.
На самом деле оригинальный текст содержит еще две строфы, которые исключили из национального гимна. Вот что еще дополняло гимн:
| Текст польского гимна | Литературный перевод |
|---|---|
| Niemiec, Moskal nie osiędzie, Gdy jąwszy pałasza Hasłem wszystkich zgoda będzie I Ojczyzna nasza. | Русский с немцем не осядут, Коль палаш поднявши Станет нам Единство кличем И Отчизна наша. |
| Marsz, marsz, Dąbrowski… Z ziemi włoskiej do Polski, Za twoim przewodem Złączym się z narodem. | Марш, марш Домбровский! Из Италии в Польшу! С народом и страною, Жить одной судьбою! |
| Na to wszystkich jedne głosy: Dosyć tej niewoli! Mamy Racławickie kosy Kościuszkę, Bóg pozwoli. | И на то все в один голос: Хватит жить в неволе! С нами косы и Костюшко, Верим, Бог позволит. |
| Marsz, marsz, Dąbrowski… Z ziemi włoskiej do Polski, Za twoim przewodem Złączym się z narodem. | Марш, марш Домбровский! Из Италии в Польшу! С народом и страною, Жить одной судьбою! |
«Песнь Польских легионов» была запрещена в странах, разделивших Речь Посполитую. Текст и ноты композиции нельзя было печатать. Как правило, поляки передавали ее устно. Это способствовало появлению все новых и новых версий песни, за исполнение которой можно было даже угодить за решетку.
В кашубской деревне Бендомин, например, хранится полицейский рапорт XIX века, составленный полицией на владельца корчмы за то, что он напевал «Еще Польша не умерла». Корчмарь, по счастью, сумел избежать ареста, однако был поставлен на полицейский учет.
Бонапарт в гимне Польши
Во втором куплете польского гимна звучит имя одного из самых известных полководцев мира:
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami.
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.
Перейдем Вислу, перейдем Варту,
Будем поляками.
Дал пример нам Бонапарт,
Как надо побеждать.
Упоминание в польском гимне императора французов Наполеона I Бонапарта не раз становилось предметом горячих дискуссий. Польские легионы служили ему верой и правдой, Наполеон обещал им, что они получат свое государство, однако так ни в чем и не помог.
Помня о том, что больше половины легионеров погибло на полях наполеоновских сражений, поляки чувствовали себя обманутыми, обвиняли Наполеона в черной неблагодарности и даже предлагали заменить его имя в песне именем крупного польского полководца, короля Яна III Собеского.
(Из статьи автора Eugeniusz Klimakin)
Рождественские стихи для детей на польском языке
„Choinka” M. Majchrzak
Jak najjaśniej świeć choinkoMałym córkom,Małym synkom,Dużym tatom,Mamom bliskim,Świeć choinko, świeć nam wszystkim!
„Przyjazd choinki” L.J. Kern
Po torach, po mostach, pomiędzy góramiJedzie do Warszawy pociąg z choinkami.Przypatrzcie się chłopcy, uwaga dziewczynki:Na każdym wagonie nic tylko choinki.Już pociąg przystaje, już podróż skończona,Już jesteś w Warszawie choinko zielona.
„Wieczór wigilijny”Z. Kunstman
Zapachniała choinka,na niej błyszczą gwiazdeczki,leży biały opłatek,jak Pan Jezus w żłóbeczku. Wieczór cichy, grudniowy —wszystkie dzieci się cieszą,gdy się Chrystus narodzi,do kościoła pospieszą. A w kościele stajenka,pastuszkowie i granie,aby było przyjemniespać Dzieciątku na sianie. Nasz maleńki Pan Jezusgdy się ze snu obudzi,uśmiechnie się serdeczniedo wszystkich na świecie ludzi. Hej, niech żyje choinka!Cukierki i jabłuszka.Niech kochanej Dzieciniezłożą dzieci serduszka.
„Gwiazdka” Z. Trzaskowski
Dzisiaj o zmierzchu wszystkie dzieci,Jak małe ptaki z gniazd,Patrzą na niebo, czy już świeciNajpierwsza z wszystkich gwiazd. O zimne szyby płaszczą noskiW okienkach miast i wsi,Czy już sfrunęła z ręki Boskiej,Czy już nad nami tli. Różowe niebo pociemniało,I cień błękitny ległNa ziemię białą, białą, białą,Na nieskalany śnieg. Anioły mogą zejść do ludzi,Przebiec calutki świat:Śnieg taki czysty, że nie ubrudziBiałych anielskich szat. Białe opłatki, białe stoły,Świeżych choinek las…Doprawdy mogą dziś aniołyZagościć pośród nas. Tylko ta gwiazda niech zaświeciNad ciszą białych drógI zawiadomi wszystkie dzieci,Ze się narodził Bóg.
„Wigilijny wieczór”E. Waśniowska
Wigilijny Wieczór, opłatek na stole,Zapach potraw wśród płonących świec,Betlejemska gwiazda mruganiem wesołymNiesie ziemi swą niebiańską pieśń.Bóg Miłością dusze rozświetlaI opłatek błogosławi biały,Wlewa pokój w nasze smutne sercaNarodzony dzisiaj Jezus mały.Niechaj ziemię rozśpiewa kolęda,Każdy dom i każdego z nas,Niechaj piękne Bożonarodzeniowe ŚwiętaNiosą wszystkim betlejemski blask.
„Na złotym dywanie” D. Gellner
Choinko, choinko,świąteczną masz minkę!Łańcuszek wplecionyw zieloną czuprynkę!Stanęłaś w pokojuna złotym dywaniei cień twój iglastyzatańczył na ścianie.Usiądę przy tobie!I podam ci rękę.To nic,że masz trochękłującą sukienkę!
„Choinka w przedszkolu” Cz. Janczarski
Kolorowe świeczki,kolorowy łańcuch.Wkoło choineczkiprzedszkolacy tańczą. Serduszko z piernika,pozłacany orzech.Ciepło jest w przedszkolu,chociaż mróz na dworze. Za oknami – wieczór,Złota gwiazdka błyska.Bawi się w przedszkolu,dziś rodzinka bliska. Dziadzio siwobrodywędruje po dworze.Niesie do przedszkolapodarunki w worze.
„Spotkanie z choinką” B. Lewandowska
Wczoraj rosłaś na polanie,dzisiaj przyszłaś do nas.Jakie miłe to spotkanie,choinko zielona! Jeszcze między gałązkamizostał świergot ptaków….Teraz my ci zaśpiewamy,Słuchaj przedszkolaków! Powiesimy świecidełkai wydmuszki z jajek,żebyś była taka piękna,jak królewna z bajek.
„Śniadanie bałwana” W. Zechnor
Panie bałwanie, panie bałwanie!Co chce pan dostać dziś na śniadanie— Proszę śnieg w płatkach,w sopelkach lodyi porcję szronu chcę dla ochłodyPanie bałwanie, zimne śniadanieOd pani zimy wnet pan dostanie!
„Śniegowy bałwanek”
Idą dzieci ścieżynkamiŚnieżek chrupie pod nogamiTam bałwanek mały stoiWiatru wcale się nie boiBielusieńki ma kożuszekI ze śniegu cały brzuszekHej! Bałwanku chodźże z namiDo przedszkola z życzeniami!
„Bałwan ze śniegu” B.St. Kossuthówna
Ulepiły dzieciZe śniegu bałwana,W kapeluszu, z fajką w zębachWygląda na pana. Pewno ci tu zimno,śniegowy bałwanie,chodźże do nas do przedszkolana ciepłe śniadanie. Zaiskrzył się bałwan,jakby śmiał się z tego:— Mróz – to mój przyjaciel,— stopniałbym bez niego.
„Święty Mikołaj”
Jedzie święty Mikołaj,Białą brodą świeci,Worek z prezentamiMa dla grzecznych dzieci. Po śniegu, po białym,W zwinne reniferyWspaniałym zaprzęgiemPędzi w dwójki cztery. Jedzie święty MikołajZ dalekiej północy,Od wioski do miastaPędzi w środku nocy.
Wesołych Świąt Bożego Narodzenia!
Ваша Катерина Лукьянова, автор блога о польском языке ProPolski.com, Testy.ProPolski и сайта insidePL.com
Если материал был интересен и полезен, я буду рада поддержке своих проектов
Любовные СМС на польском языке
Noc nauczyła mnie marzyć, gwiazdy — miłością darzyć, deszcz nauczył mnie szlochać, a Ty nauczyłeś mnie kochać.
Ночь научила меня мечтать, звезды — дарить любовь, дождь научил меня плакать, и ты научил меня любить.
Trzeba długo patrzeć w oczy. Trzeba kogoś dobrze znać. Trzeba kogoś tak pokochać, aby swoje zdjęcie dać.
Нужно долго смотреть в глаза. Нужно хорошо кого-то знать. Нужно так кого-то любить, чтобы дать свое фото.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Czasem jestes miła, czasem nieznośna, czasem taka sobie, ale zawsze moja i to kocham w Tobie.
Иногда ты хорошая, иногда капризная, иногда так себе, но всегда моя и мне это нравится в тебе.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Gdy bedziesz smutny, jak ksiezyc na niebie, przypomnij sobie, ze ja kocham Ciebie
Когда ты будешь грустить, как луна в небе, помни, что я люблю тебя
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Wszystko jedno gdzie ja będę, choć tysiące przejdę mil. Kocham Cię i kochać będę do ostatnich życia chwil.
Все-равно, где я нахожусь, хоть тысячу миль идти. Я люблю тебя и буду любить до последнего мгновения жизни.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Milosc nie istnieje w sobie, ale w nas. Jest naszym osobistym dzielem.
Любви не существует самой по себе, только в нас. Это наша личная работа.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Jak Wenus i Mars, jesteśmy z innych gwiazd, ale nikt mnie nie dopełnia tak jak Ty, proszę, nie zmieniajmy nic.
Как Венеры и Марса, мы разные звезды, но никто так не дополняет меня, как ты, пожалуйста, ничего не меняй.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Uśmiech na twarzy, słońce na niebie i miłość w sercu — wszystko dla Ciebie.
Улыбка на лице, солнце в небе и любовь в сердце — все для тебя.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Nie szukaj pięknych kwiatów — róż, lecz pięknych serc i dobrych dusz. Bo kochać i kochanym być, to szczęście dla którego warto żyć.
Не ищи красивые цветы — розы, а красивые сердца и добрые души. Потому что любить и быть любимым, это счастье, для которого мы живем.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Miłość to ból karalny. Z miłością spotkasz się wszędzie. Miłość to troski i rany, a jednak miłość to szczęście.
Любовь это боль преступления. С любовью вы встретитесь в любом месте. Любовь это заботы и раны, но любовь это и счастье.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Gdy będziesz w pustym pokoju, a po policzku popłynie Ci łza… To nie myśl, że jesteś sam na świecie, bo razem z Tobą — jestem ja.
Когда ты находишься в пустой комнате, а по щеке течет слеза … То не думай, что ты один в мире, потому что вместе с тобой — я.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Serce moje kocha Twoje, Ty napełniasz myśli moje. Z Tobą czuję się jak w niebie, bo ja kocham tylko Ciebie.
Мое сердце любит тебя, ты наполняешь мои мысли. С тобой я чувствую себя, как на небесах, потому что я люблю только тебя.
*IN LOVE* *IN LOVE* *IN LOVE*
Miłość to piękna rzecz. Dlaczego ludzie tak nią pomiatają? Miłość to skarb prawdziwy, to szczęście, którego nie wszyscy doznają.
Любовь это прекрасная вещь. Почему людей так она раздражает? Любовь это настоящее сокровище, это счастье, от которого не все страдают.
Переводы с польского
Znów wędrujemy ciepłym krajem, malachitową łąką morza, (Ptaki powrotne umierają wśród pomarańczy na rozdrożach.)
Na fioletowoszarych łąkach niebo rozpina płynność arkad, Pejzaż w powieki miękko wsiąka, zakrzepła sól na nagich wargach.
A wieczorami w prądach zatok noc liże morze słodką grzywą. Jak miękkie gruszki brzmieje lato wiatrem sparzone jak pokrzywą.
Przed fontannami perłowymi, noc winogrona gwiazd rozdaje. Znów wędrujemy ciepłą ziemią, znów wędrujemy ciepłym krajem.
Мы снова странствуем по краю, Гладь малахита дарит блёстки, (Птицы возврата умирают На апельсинах перекрёстков.)
Сквозь фиолетовые реки Аркад небесного раздолья Пейзаж впитается нам в веки И на губах осядет солью.
Słowa: Grzegorz Turnau Muzyka: Grzegorz Turnau
Dopijam piwo, sięgam już po płaszcz, W kieszeni mam monetę dla pianisty Nad klawiaturą widzę smutną twarz, Na piramidzie nut szklankę whisky.
Dziś rano zostawiła mnie dziewczyna, Bo jednej rzeczy ukryć nie umiałem, Że w chwili kiedy siadam do pianina Zapominam, że mam duszę i mam ciało.
Patrzyliśmy na siebie dobrą chwilę, Barman ponuro patrzył na zegarek, Więc wyszperałem parę groszy na napiwek I ruszyłem w stronę drzwi przez pustą salę.
Na pewno wkrótce znajdzie się dziewczyna, Co myśli, czuje, kocha i potrafi Więc zanim znowu siądziesz jutro do pianina Wyrzuć tych kilka niepotrzebnych fotografii.
Допью, однако. Плащ – и на крыльцо Пожалуй, отстегну и пианисту – Над клавишами грустное лицо На пирамиде нот – стаканчик виски.
Он говорит – не приглашая сесть – Зачем мы так себя от мира прячем? Я здесь всегда – на два, на три, на шесть – И жить, наверное, не мог бы уж иначе –
Сегодня меня бросила невеста – Не вынесла, что музыкой греша В часы, когда я с пианино вместе – Не чувствую – где тело, где душа!
Я шёл и думал – ну ты, друг, даёшь! Как это все до боли мне знакомо – Пиво и ты, и бесконечный дождь – Под панцирем зонтов в попытках дома.
muzyka: Grzegorz Turnau słowa: Grzegorz Turnau
Niebo do wynajęcia
e7 Na tablicy ogloszeń pod hasłem lokale Przeczytałem przedwczoraj ogłoszenie ciekawe. a7 Na tablicy ogloszeń fioletowym flamastrem e7 Ktoś nabazgrał słów kilka, dziwna była ich treść:
D h7 e7 D h7 e7 Ref: «Niebo do wynajęcia, niebo z widokiem na raj. D A h7 fis e7 Tam, gdzie spokój jest święty, no, bo święci są Pańscy, D Ah7 fis e7 Szklanką ciepłej herbaty poczęstuje cię Pan».
Gdy wrociłem do domu, gdzie się błękit z betonem splata W Babel wysoki sięgajacy do chmur, Zaparzyłem herbatę w swym pokoju nad światem, myśląc: «Nic nie straciłem, pewnie tak jest i tam.
Ref: W niebie do wynajęcia, w niebie z widokiem na raj. Tam, gdzie spokój jest święty, no, bo święci sa Pańscy, Szklanką ciepłej herbaty poczęstuje cię Pan».
Niebo do wynajęcia, niebo z widokiem na raj. Niebo do wynajęcia, niebo z widokiem na. Niebo do wynajęcia, niebo z widokiem na raj. Niebo do wynajęcia, niebo. E cis7 fis7 E cis7 fis7 Niebo do wynajęcia, niebo z widokiem na raj. Niebo do wynajęcia, niebo.
Чаю, два памятника бутерброду, Шмыгом за двери в парадную смутность В шапке из шумного сити-урода До темноты заполнять поминутность.
Текст 1. Rafał Lasota „Wiatr”
Прочитайте стихотворение вслух два – три раза. Если не можете понять значение каких-то слов, то продолжайте читать дальше, чтобы понять общий смысл стихотворения.
Rafał Lasota „Wiatr”
Zerwał z głowy czapkę wiatr,
Szalik z szyi wiatr też skradł,
Zabrał babci parasolkę,
Potem płaszcz zawinął w rolkę,
W okiennice z trzaskiem wpadł,
Taki psotnik, mały wiatr.
Комментарии
Итак, сколько слов осталось непонятными? Пожалуй, есть непонятное слово psotnik. Но вы и сами, возможно, догадались, что это означает «проказник, шалун».
Слово parasol в некоторых языках означает «зонт от солнца» (слово sol – «солнце»). Но в польском языке parasolka – это просто «зонт».
Okiennica – вы догадываетесь, что это нечто, связанное с окном. В моем словаре этого слова вообще не оказалось. Однако на сайте www.sjp.pl есть такое определение: «ruchoma, drewniana zasłona umocowywana na zawiasach przy oknie». Предлагаю вам прочитать это определение и самостоятельно перевести его на русский язык. Мой вариант перевода вы найдете чуть ниже.
Перевод
Rafał Lasota „Wiatr” – Рафал Лясота «Ветер»
Zerwał z głowy czapkę wiatr – сорвал с головы шапку ветер
Szalik z szyi wiatr też skradł – шарф с шеи ветер тоже украл
Zabrał babci parasolkę – забрал у бабушки зонт
Potem płaszcz zawinął w rolkę – потом плащ свернул в рулон
W okiennice z trzaskiem wpadł – на ставень с треском наткнулся
Taki psotnik, mały wiatr – такой проказник, маленький ветер
Комментарии
А теперь давайте переведем определение слова „okiennica” – ruchoma, drewniana zasłona umocowywana na zawiasach przy oknie. «Подвижная, деревянная заслонка, укрепленная на подвесках около окна». Иными словами – «ставень». Понятие несколько устаревшее, поэтому в современном словаре его не оказалось. А слово «zawiasy» – это, как вы догодались, «оконные или дверные петли».